Jak zrzec się spadku? Na czym polega zrzeczenie się dziedziczenia? Różnice między zrzeczeniem się dziedziczenia a odrzuceniem spadku
Wyobrażasz sobie dzielić czyjeś rzeczy jeszcze za życia tej osoby? Ustalać, kto co dostanie, gdy ta osoba umrze? Okropne, prawda? Ustawodawca też tak uznał, dlatego zawieranie umów o spadek po osobie żyjącej jest niedopuszczalne. Oznacza to, że za życia spadkodawcy nie można zawierać umów dotyczących jego spadku – bo ta osoba przecież jeszcze żyje. Takie umowy nie wywołują skutków prawnych! Jedynymi wyjątkami są:
- umowa o zrzeczenie się dziedziczenia oraz
- umowa o zrzeczenie się zachowku.
Jeśli chcesz poznać szczegóły – czytaj dalej! 🙂
Na czym polega zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia?
Jak sama nazwa wskazuje, zrzeczenie się dziedziczenia jest możliwe na skutek zawarcia umowy. O detalach tej czynności prawnej napiszę w dalszej części artykułu, a teraz pozwól, że przedstawię Ci 2 najpopularniejsze sytuacje, w których zawarcie takiej umowy może okazać się GENIALNYM posunięciem!
Przykład 1
Kasia i Maciek to dzieci Andrzeja – są jego jedynymi żyjącymi spadkobiercami ustawowymi. Andrzej niestety jest uzależniony od hazardu, a ilość jego długów przerasta nawet komorników… A co dopiero Kasię i Maćka, którzy obawiają się, że tata nie poradzi sobie z problemem i wtedy… cóż… długi „przejdą” na nich. Poprosili więc Andrzeja, aby podpisał umowę o zrzeczenie się dziedziczenia (a do tego nie sporządzał testamentu) – dzięki temu nie będą musieli regulować długów spadkodawcy – taty. Dodatkowo, Maciek mieszka w Australii i do Polski przyjeżdża raz na 2 lata. Dzięki umowie, po śmierci taty, nie będzie musiał specjalnie przylatywać, aby odrzucić spadek (przed sądem albo notariuszem).
Przykład 2
Grzegorz ma nieruchomość i dobrze prosperującą firmę, którą buduje od podstaw z synem Mateuszem. Ma też córkę – Annę. Bardzo zależy mu na dobrych relacjach w rodzinie, dlatego już teraz chce uregulować ewentualne spadkowe kwestie – tak, aby po jego śmierci dzieci nie miały do siebie wzajemnie żalu i aby nie ciągały się po sądach. W ramach planowania spadkowego postanowił więc, że firmę chciałby przekazać synowi (sporządził więc testament takiej treści), natomiast córce chce darować nieruchomość. W zamian za tą darowiznę zaproponował, aby Anna zawarła z nim umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. Dzięki takim działaniom Grzegorz ma pewność, że przedsiębiorstwo na pewno trafi w ręce syna, a Anna nie będzie miała podstaw do dochodzenia ewentualnego uzupełnienia zachowku. Mogłoby się przecież okazać, że firma do tego czasu bardzo się rozwinie (tak bardzo, że będzie warta więcej niż nieruchomość).
Kto może zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia i jakie są konsekwencje dla spadkobiercy?
Wiesz już, w jakich sytuacjach warto zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. Przejdźmy zatem do szczegółów nt. tego, jak to zrobić i jakie skutki wywołuje takie działanie.
Potencjalny spadkobierca z potencjalnym spadkodawcą!
Jak pewnie zdążyłeś się już zorientować, takie umowy może zawrzeć przyszły spadkodawca z potencjalnym spadkobiercą USTAWOWYM! To ważne, bo oznacza, że przyszli spadkobiercy testamentowi nie mogą zrzec się dziedziczenia za życia spadkodawcy.
Jeśli chcesz się dowiedzieć, kto może dziedziczyć z mocy ustawy, przeczytaj ten artykuł: Dziedziczenie ustawowe!
Dziedziczenie zstępnych osoby, która zrzekła się dziedziczenia? Czy małoletni coś odziedziczy?
Musisz wiedzieć, że umowa ta rozciąga się także na zstępnych zrzekającego się – chyba że w umowie postanowiono inaczej. Widzisz więc, że skutki działania tej instytucji są daleko idące!
Ten skutek można wyłączyć, ale trzeba tego dokonać wyraźnie w treści umowy. To z kolei oznacza, że jeśli nie chcesz tego skutku wyłączać, nie musisz robić nic dodatkowo. Np. gdy syn zrzeka się spadku po rodzicu, nie musi dodatkowo wyłączać od dziedziczenia swoich dzieci (wnuków).
Tak, jakby spadkodawca przeżył spadkobiercę
Zgodnie z art. 1049 § 2 Kodeksu cywilnego:
UWAGA!
Zrzeczenie się dziedziczenia a odrzucenie spadku – kluczowe różnice
Kolejna ważna uwaga: nie myl omawianej umowy z odrzuceniem spadku! Chociaż wywołują podobne skutki, to jednak to dwie zupełnie odrębne instytucje! (A często się zdarza, że zrzeczenie się spadku bywa utożsamiane z odrzuceniem spadku.)
Oświadczenie o odrzuceniu spadku a umowa o zrzeczenie się spadku po zmarłej osobie
Poniżej wrzucam tabelkę z porównaniem odrzucenia spadku i umowy o zrzeczenie się spadku.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej o samym odrzuceniu spadku, zerknij TUTAJ. 🙂
Czym jest umowa o zrzeczenie się zachowku i kto może ją zawrzeć?
Oprócz zrzeczenia się spadku, istnieje też możliwość zrzeczenia się prawa do samego zachowku. Umowa ta działa na podobnych zasadach, co umowa o zrzeczenie się dziedziczenia, ale pozwól, że przytoczę jeszcze jeden przykład, abyś lepiej to zrozumiał.
Przykład 3
Grażyna ma dwóch synów, Pawła i Mietka, a także spore mieszkanie w Warszawie. Paweł to wzięty businessman, który latami budował karierę, natomiast Mietkowi aż tak się w życiu nie powiodło. Często jest na przysłowiowym bezrobotnym, dlatego gdy Grażyna zachorowała i okazało się, że wymaga stałej opieki – Mietek uznał, że może zająć się mamą. Paweł natomiast nie chciał rezygnować z latami budowanej kariery. Grażyna to doskonale rozumie, ale chce jakoś wynagrodzić Mietkowi to, że się nią zajmie. Z tego powodu zawarła z Pawłem umowę o zrzeczenie się zachowku, a Mietkowi podarowała mieszkanie. To mądre posunięcie, bo dzięki niemu Paweł nie będzie mógł żądać od Mietka zapłaty zachowku, gdy ich mama umrze. Mogłoby się przecież zdarzyć, że Paweł zapomni, dlaczego to nie on dostał mieszkanie (ani nawet jego części).
PS Zamiast tego wystarczyłoby, gdyby Grażyna zawarła z Mietkiem umowę dożywocia – ale więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule: Umowa dożywocia a zachowek.
W jakiej formie powinny być zawarte umowy o zrzeczenie się dziedziczenia/zachowku?
Zarówno zrzeczenie się zachowku, jak i spadku następuje w formie aktu notarialnego. To oznacza, że jeśli chcesz zawrzeć jedną z omawianych umów, musisz udać się do notariusza.
Możliwość rozwiązania umowy o zrzeczenie się dziedziczenia/zachowku
Skoro mamy możliwość zrzeczenia się spadku (lub prawa do zachowku), musi być też możliwość zmiany takiego oświadczenia. Jest to możliwe tak długo, dopóki żyje spadkodawca, bo konieczne jest zawarcie po prostu nowej umowy odwołującej tę poprzednią.
Ponownie potrzebny notariusz!
Pamiętaj, że taka umowa odwołująca zrzeczenie się także musi być zawarta w formie aktu notarialnego – jeśli chcesz więc zmienić swoją sytuację, ponownie czeka Cię wycieczka do notariusza (razem ze spadkodawcą!).
Potrzebujesz pomocy w sprawie spadkowej?
Napisz do nas! Sprawy spadkowe są skomplikowane, dlatego lepiej skorzystać z usług profesjonalisty. Służymy pomocą! 🙂